Parodontitis is een ontsteking van het weefsel rondom de tand of kies. Een ontsteking in de rand van het tandvlees wordt vaak veroorzaakt door tandplak op de tanden en kiezen. Parodontitis of vieze adem gaan vaak samen.
De ontsteking kan zich uitbreiden van de tandvleesrand naar het daaronder gelegen kaakbot. Daardoor verdwijnt kaakbot rondom de tanden en kiezen.
Uiteindelijk kan er zoveel bot verdwijnen dat de tanden en kiezen los gaan staan en ten slotte uitvallen. Tijdige behandeling kan het verlies van tanden en kiezen voorkomen.
Hieronder leest u meer over parodontitis. Ook laten we u zien hoe parodontitis kan worden opgespoord en behandeld.
Gezond tandvlees
Gezond tandvlees heeft een roze kleur, ligt stevig om de tanden en kiezen en bloedt niet bij het poetsen of eten. De wortel zit met sterke vezels vast in het kaakbot.
Het tandvlees zit vast aan het kaakbot en de tanden en kiezen. Tandvlees, kaakbot en vezels vormen samen het steunweefsel van de tanden en kiezen. Dit steunweefsel heet ook wel parodontium. De smalle spleet tussen tandvlees en tanden en kiezen heet de pocket. Bij gezond tandvlees is de pocket ondiep (hooguit 3 mm).
Gingivitis
Ontstoken tandvlees kan rood, slap en gezwollen zijn en bloeden bij poetsen en eten. Ontsteking die in de rand van het tandvlees zit, heet gingivitis. De ontsteking in de tandvleesrand wordt veroorzaakt door bacteriën. Die (verschillende soorten) bacteriën zitten in de tandplak.
Tandplak is een zacht en kleverig laagje op de tanden. Het heeft een witte of gele kleur waardoor het moeilijk te zien is. Tandplak kan verkalken tot tandsteen dat stevig vastzit aan de tanden. Zonder tandplak vormt zich geen tandsteen.
Parodontitis
De ontsteking in de tandvleesrand kan zich uitbreiden in de richting van het kaakbot. Het tandvlees laat daardoor los van de tanden. In de ruimte die zo ontstaat (pocket) tussen het tandvlees en de tanden vormt zich weer tandplak. Door deze tandplak verplaatst de ontsteking zich nog verder in de diepte.
De vezels gaan door de ontsteking kapot en het kaakbot wordt afgebroken. Hierdoor worden de pockets dieper. In de verdiepte pockets verkalkt de tandplak gedeeltelijk tot tandsteen. Deze voortschrijdende ontsteking met afbraak van vezels en kaakbot is de feitelijke parodontitis.
Bij parodontitis kan het tandvlees rood, slap en gezwollen zijn en gaan bloeden bij poetsen en eten. Het tandvlees kan op den duur terugtrekken. Een vieze smaak of slechte adem kunnen hier eveneens op duiden. Parodontitis geeft zelden pijnklachten, waardoor het lang onopgemerkt blijven.
Gevorderde parodontitis
Klachten ontstaan doorgaans pas in een gevorderd stadium. De klachten kunnen bestaan uit het los gaan staan van de tanden of het ontstaan van ruimte tussen tanden en / of kiezen. Ver teruggetrokken tandvlees kan lelijk ogen. De tanden kunnen zeer gevoelig zijn bij het poetsen doordat bij terugtrekkend tandvlees de wortels gedeeltelijk bloot komen te liggen.
Dit kan ook gebeuren door het eten of drinken van warme, koude en zoete spijzen en dranken.
Door parodontitis kan er uiteindelijk zoveel kaakbot verloren gaan dat de tanden kunnen uitvallen.
Niet iedereen krijgt parodontitis.
Omdat de verschillen in soorten en aantallen bacteriën van persoon tot persoon verschillen, krijgt niet iedereen (zo maar) parodontitis. Doordat de agressiviteit van die bacteriën sterk kan verschillen, zal tandplak voor de ene persoon veel schadelijker zijn dan voor de ander. Ook de persoonlijke weerstand speelt een rol bij het al dan niet krijgen van parodontitis.
Roken en parodontitis
Het is een feit dat roken slecht is voor de gezondheid. Maar minder bekend is dat roken ook direct een negatieve invloed heeft op ons tandvlees.
Ieder mens heeft afweercellen die via de bloedvaten hun weg vinden. De nicotine in de tabaksrook kan doordringen in het tandvlees waardoor de bloedvaten kunnen vernauwen. Hierdoor zullen minder afweercellen de bacteriën bereiken.
Nicotine vermindert ook de aanmaak van ons speeksel wat het zuur in de mond neutraliseert. Dit zuur is schadelijk voor tand of kies en het tandvlees. Dit alles geeft een verhoogd risico op parodontitis. Ook is aangetoond dat rokers met parodontitis minder goed reageren op de behandeling ervan dan niet-rokers.
Is parodontitis schadelijk?
Parodontitis leidt tot afbraak van het kaakbot. Als u hier niets aan doet, zal de tand of kies uiteindelijk uitvallen. Parodontitis verhoogt eveneens de kans op allerlei algemene aandoeningen. Zo is het risico op hart- en vaatziekten 1,7 maal hoger wanneer u last heeft van parodontitis of gingivitis. Er zijn aanwijzingen dat ook vroeggeboorte kan worden veroorzaakt door parodontitis en worden er momenteel onderzoeken uitgevoerd om de relatie met diabetes en ook reuma uit te zoeken.
Onderzoek en behandelplan
Ontsteking van het tandvlees wordt met een pocketsonde opgespoord. De pocketsonde wordt in de pocket geschoven; als daarbij een (kleine) bloeding optreedt, is het tandvlees ontstoken.
Door de pockets rondom alle tanden en kiezen met de pocketsonde te onderzoeken, kan worden vastgesteld waar het tandvlees gezond en waar het ontstoken is. Met de pocketsonde wordt ook gemeten of de pocket verdiept is. Vanaf 4 mm is sprake van een verdiepte pocket.
Met behulp van röntgenfoto’s wordt vastgesteld of, en hoeveel kaakbot verloren is gegaan door de ontsteking in het tandvlees. Ook wordt vastgesteld of tanden en kiezen al losstaan door botverlies, of het tandvlees is teruggetrokken en waar tandplak en tandsteen op de tanden en kiezen aanwezig is. Aan de hand van deze informatie bepaalt de tandarts welke tanden en kiezen wel, misschien, of niet meer te behouden zijn.
Bij zeer ernstige parodontitis kan de tandarts ook nog een bacteriologisch onderzoek van de tandplak laten uitvoeren. Hiervoor wordt tandplak uit een aantal verdiepte pockets gehaald. Een bacteriologisch laboratorium stelt vervolgens vast welke soorten bacteriën in de tandplak voorkomen. Aan de hand van de uitslag van dit onderzoek kan de tandarts beoordelen of eventueel antibiotica – als ondersteuning van de behandeling – nodig zijn.
Behandeling: Mondhygiëne
Om parodontitis te genezen moet de oorzaak van de ontsteking – de tandplak – van de tanden en kiezen worden verwijderd. Bij parodontitis zit er tandplak boven en onder de tandvleesrand (in de verdiepte pockets).
Door er een goede mondhygiëne op na te houden kunt u zelf veel doen om parodontitis te voorkomen. Zo kunt u de tandplak die boven de tandvleesrand zit met een goede tandenborstel zelf elke dag te verwijderen. Maar de tandenborstel komt niet bij de tandplak die tussen de tanden en kiezen zit. Die tandplak dient u weg te halen met andere hulpmiddelen zoals ragers of tandenstokers.
Behandeling: Gebitsreiniging
Tandplak en tandsteen in verdiepte pockets kunt u niet zelf verwijderen. Daarom doet de tandarts of mondhygiënist dat met speciale instrumenten. Dit wordt de gebitsreiniging genoemd.
Door de combinatie van een goede mondhygiëne en de gebitsreiniging verdwijnt de ontsteking meestal en hecht het gezonde tandvlees zich vast aan de tanden en kiezen.
Het verloren kaakbot groeit helaas niet meer aan. Tijdens de genezing kan het tandvlees wat terugtrekken. De tandhalzen zijn soms tijdelijk gevoelig door de behandeling. Door elke dag de mondhygiëne goed uit te voeren, voorkomt u een nieuwe ontsteking waardoor er geen kaakbot (meer) verloren zal gaan.
Na enige tijd volgt een herbeoordeling. Als er nog tandplak en tandsteen in de verdiepte pockets zit, komt dit vaak doordat de tandarts of mondhygiënist de erg diepe of moeilijke bereikbare pockets niet volledig kan reinigen. Om deze plaatsen toch goed te kunnen reinigen, is het nodig dat de tandarts een operatieve behandeling (flap-operatie) uitvoert.
Flap-operatie:
Bij een flap-operatie maakt de tandarts, onder plaatselijke verdoving, het tandvlees los en schuift het daarna opzij. Vervolgens wordt het ontstoken weefsel weggehaald. Het kaakbot en de wortels van de tanden en kiezen zijn dan goed zichtbaar en bereikbaar. De tandarts kan daardoor de tandplak en het tandsteen die na de gebitsreiniging zijn achtergebleven, goed verwijderen. Waar nodig wordt ook de – vaak grillige – rand van het aangetaste kaakbot bijgewerkt.
Daarna hecht de tandarts het tandvlees weer rond de tanden en kiezen vast. Om het gehechte tandvlees te beschermen, wordt het soms met wondverband bedekt. Wondverband lijkt wel wat op stopverf. Een tot twee weken na de flap-operatie worden de hechtingen en – indien aangebracht – het wondverband verwijderd. Een week later is de wond meestal genezen. Doordat na de flap-operatie geen tandplak en tandsteen meer op de tanden en kiezen zit, verdwijnt de ontsteking en hecht het gezonde tandvlees zich aan de tanden en kiezen: de parodontitis is verdwenen.
Na de flap-operatie:
De eerste dagen na een flap-operatie kan enige pijn en zwelling optreden. De pijn is met pijnstillers goed te bestrijden. Het geopereerde tandvlees dient tijdens de genezing zoveel mogelijk met rust te worden gelaten zodat u daar gedurende enkele weken geen mondhygiëne mag uitvoeren. Op de tanden en kiezen vormt zich echter tandplak die de genezing verhindert. Daarom schrijft de tandarts een desinfecterende spray of tandgel voor.
Gevolgen van de behandeling:
Zowel na de gebitsreiniging als na een flap-operatie kan het tandvlees terugtrekken. De tanden en kiezen lijken daardoor wat langer. Gelukkig is dat vaak niet zichtbaar omdat de lippen de tanden en kiezen voor een (groot) deel bedekken. Als het tandvlees is teruggetrokken, kunnen de wortels gevoelig worden voor warmte, koude of het uitvoeren van de mondhygiëne.
Deze gevoeligheid is bijna altijd tijdelijk en verdwijnt weer na enige weken tot maanden. Een goede mondhygiëne is daarbij essentieel! De tandarts of mondhygiënist kan de gevoeligheid sneller laten afnemen door de wortels in te smeren met een lak. U kunt zelf de gevoeligheid verminderen door een tandpasta of gel te gebruiken tegen gevoelige wortels, en door te spoelen met een fluoride spoelmiddel. Let op: een verkeerde poetstechniek kan de wortels erg gevoelig maken. Dan is het nodig om uw poetstechniek te veranderen. Blootliggende wortels zijn erg gevoelig voor het ontstaan van cariës. Buiten de mogelijkheid dat u zelf het gebruik van suiker matigt, kan uw tandarts of mondhygiënist maatregelen nemen om wortelcariës te voorkomen.
Beperkingen in de behandeling:
Ook als er al veel kaakbot verloren is gegaan, kan behandeling nog succesvol zijn. Maar het is vaak moeilijk om te bepalen in hoeverre een behandeling nog mogelijk is. Parodontitis geneest alleen als alle tandplak en tandsteen tijdens de gebitsreiniging of een flap-operatie kan worden bereikt en verwijderd. In de volgende situaties lukt dat soms niet:
- Het kaakbot loopt onder een steile schuine hoek naar de wortels toe.
- Er is veel kaakbot verloren gegaan tussen de wortels van kiezen met twee of meer wortels.
In deze gevallen kunnen de instrumenten waarmee de tandarts of mondhygiënist de tandplak en het tandsteen moet verwijderen, niet helemaal tussen het kaakbot en de wortels komen. De ontsteking blijft daar zitten en het botverlies kan verder gaan. De tandarts kan dan adviseren om die tanden en kiezen te trekken. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer dat gunstiger is voor de andere tanden en kiezen die wel goed te behandelen zijn. Ook als er een risico bestaat voor abcessen, kan het verstandig zijn om tanden en kiezen te trekken.
De nazorg:
Het doel van de behandeling van parodontitis is om uw tanden en kiezen levenslang te behouden. Een voorwaarde daarvoor is natuurlijk wel dat u voorkomt dat er opnieuw een ontsteking in het tandvlees ontstaat. Dat kan alleen als u elke dag alle tandplak van de tanden en kiezen verwijdert. Een goede mondhygiëne is dus niet alleen tijdens de behandeling noodzakelijk maar vormt eveneens de basis voor een gezonde toekomst!
De dagelijkse praktijk leert dat controle op – en begeleiding van – de mondhygiëne door tandarts of mondhygiënist nodig blijft. Over het algemeen wordt de nazorg eens per drie maanden uitgevoerd, maar vaker of juist minder vaak komt ook voor.
Uw gezondheid en parodontitis:
Roken
Parodontitis komt vaker voor bij rokers dan bij niet-rokers. Bovendien is de ernst van parodontitis bij rokers in de regel groter dan bij niet-rokers. Ook reageren rokers meestal minder goed op de behandeling van parodontitis dan niet-rokers.
Diabetes
Diabetes geeft een verhoogde kans op het ontstaan van parodontitis. Ook is door diabetes de kans op het ontstaan van abcessen bij parodontitis groter.
Stress
Psychische stress kan de afweer van het lichaam bedreigen. Daardoor neemt de kans op het ontstaan van parodontitis toe en kunnen de nadelige gevolgen van parodontitis groter zijn.
Wat kan verder invloed hebben op parodontitis?
Zwangerschap, verschillende ziekten en medicijngebruik kunnen eveneens invloed hebben op parodontitis. Daarom is het belangrijk dat uw tandarts en mondhygiënist op de hoogte zijn (en blijven) van uw gezondheid.
Kenmerken van een gezond gebit:
- lichtroze, stevig tandvlees of gepigmenteerd stevig tandvlees;
- niet-bloedend tandvlees;
- frisse adem;
- gave tanden;
- stevig vaststaande tanden;
- geen verandering in de stand van de tanden;
- schone tong;
- frisse smaak.
Kenmerken van een ongezond gebit:
- rood, gezwollen of teruggetrokken tandvlees;
- bloedend tandvlees;
- slechte, onaangename adem;
- gaatjes en / of verkleuringen;
- losstaande tanden;
- spontaan ontstaan van spleetjes tussen de tanden;
- verkleurde, bruine of zwarte tong;
- vieze smaak.
Wilt u meer informatie of direct een afspraak inplannen in verband met parodontitis of een slechte adem? Bel dan 013-5425810 of neem contact met ons op via ons contactformulier. Wilt u producten bestellen voor het behoud of schoonmaken van uw gebit? Bestel ze dan hier online. Dan heeft u ze de volgende werkdag gratis in huis.